اجرای حکم ارتداد که از اختیارات حاکم اسلامی است، در مورد «مرتد» با توجه به یک سری شرایط و ارزیابی مصلحت ها و مفسده ها جاری می گردد. در تعریف مرتد بسیاری از فقیهان شیعی و سنی گفته اند: «مرتد کسی است که اوّل مسلمان بوده، سپس از دینش دست کشیده یا به پیامبر(ص) دشنام داده، و یا احکام اسلامی را به مسخره گرفته است».
سید مرتضی، علم الهدی در تعریف مرتد می گوید: مرتد کسی است که بعد از پذیرش اسلام کفر را برگزیند. انکار خدا، انکار پیامبر اسلام(ص)، انکار معاد، انکار ضروری دین و سبّ و بی احترامی به مقدسات دین اسلام موجب ارتداد است.
فرد مرتد با وجود شرایط: بلوغ، عقل، اختیار، قصد، اقرار به ایمان در حال بلوغ و ... حکم ارتداد را پیدا می کند.
از برخی تعابیر فقیهان فهمیده می شود که ارتداد به معنای تغییر عقیدة تنها نیست، بلکه در آن برپا کردن عَلَم کفر و انکار خودخواهانة حقیقتی که روشن است. نقش دارد. آنان در معنای مرتد قید جحود را آورده اند.
جواب: در انتخاب دوست باید دقت کرد، چون مردم، انسان را با دوستش مى شناسند. اگر دوست انسان آدم بدى باشد مردم هر دو را با یک دید نگاه مى کنند. در روایات، با این که بر دوست یابى و اهمیت دادن به دوست تأکید فراوان دارد، از دوستى با بعضى افراد نیز بر حذر داشته است. دوست هاى مذموم و ناپسند:
1- دوستى به خاطر غیر خدا؛ امام امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «با کسى که دوستى او در مسیر خدایى و الهى نیست پرهیز کن زیرا دوستى با او باعث پستى و همراهى با او شوم است [با کسى به خاطر دنیا و مال دنیا دوست مشو]».[1]
2- دوستى با افرادى که در دوستى با انسان بى میل هستند؛ امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «با کسى که دوست ندارد با شما دوست شود رغبت نکن. از کسى که تمایل به دوستى با شما دارد دورى نکن».[2]
3- دوستى با افراد نادان، بخیل، ترسو و دروغگو؛ امام باقر(ع) فرمود: «با چهار طائفه دوستى نکن: احمق و بخیل و ترسو و دروغگو».[3]
4- دوستى با افرادى که عیب جو و چاپلوس هستند یا دوستى آنان به خاطر دنیا طلبى است؛ امام صادق(ع) فرمود: « با افرادى که با تو به خاطر مال یا به خاطر خورد و خوراک دوست مى شوند حذر کن و دوستانى را انتخاب کن که با تقوا باشند».[4]
امیرالمؤمنین (ع) فرمود: «با کسى که عیوب تو را به رخ مى کشد و خوبى هاى تو را مخفى مى کند دوست نشو».[5]
باز فرمود: «دوست حقیقى تو کسى است که لغزش هاى تو را ببخشد و کمبودهاى تو را جبران کند و عذر تو را بپذیرد و عیوب تو را مخفى کند».[6]
امام صادق(ع) فرمود: «دوستان خود را با دو چیز بیآزمایید، آن وقت دوستى با آنان را محکم کنید یا از دوستى با آنان دورى کنید:
1- محافظت بر نماز ها در اوقات خود؛
2- نیکى به برادران در سختى ها و آسایش ها».[7]
پیامبر (ص) فرمود: «اگر از برادر دینى ات سه خصلت دیدى به او امیدوار باشد: حیا، امانت و صدق. اگر در او این صفات نیست به او تکیه نکن».[8]
پا ورقی ها
[1] محمدى رى شهری، میزان الحکمه، عنوان 39.
[2] همان، عنوان 48.
[3] همان.
[4] همان.
[5] همان.
[6] همان، عنوان 50.
[7] همان، عنوان 56.
[8] همان.