استفاده کردن از مال حرام
سؤال: می‌گویند علت از بین رفتن بعضی از حالات معنوی، استفاده کردن از مال حرام و مال مخلوط به حرام است. چگونه می توان فهمید که مال مخلوط به حرام شده است؟
جواب: این سخن درستی است که استفاده از مال حرام و شبهه ناک، موجب کاهش تدریجی حالات معنوی و عشق به خدا و اولیای الهی می گردد. هشدارهای مکرر و مؤکد قرآن، و وعده‌های عذاب برای کسانی که آلوده به مال حرام هستند و حق النّاس را ـ مخصوصاً حقوق مردمی که ضعیف هستند مثل یتیم و کسانی که دادرسی جز خدا ندارند ـ رعایت نمی کنند، نشان دهندة اهمیت فوق العاده موضوع است: «فلینظر الاءنسان إلی طعامه؛[۱] آدمی باید بر غذای خود بنگرد».
امام باقر(ع) فرمود: «هیچ عبادتی نزد خدا به اندازة نگهداری شکم و دامن از حرام ارزش ندارد».[۲]
مهم ترین چیزی که مؤمن باید از آغاز راه به آن توجه داشته باشد، نگهداشتن شکم و حفظ دامن از آلودگی به حرام است، به ویژه در جوانی که در اثر طغیان غریزه شهوت، زمینة آلودگی فراهم تر است. هر گناهی ممکن است چنین اثر و عاقبتی داشته باشد. قرآن می‌فرماید: «سرانجام و عاقبت کسانی که اعمال بد مرتکب شدند، به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به مسخره گرفتند!».[۳]
امام صادق(ع) می‌فرماید: «هیچ چیز برای قلب زیانبار تر از گناه نیست، چه آن که قلب با گناه می آمیزد تا بالاخره گناه بر قلب چیره شده و آن را وارونه سازد».[۴]
در حدیث دیگری می‌فرماید: «گناه انسان را از عبادت و تهجّد محروم می سازد و لذت مناجات با خدا را از او سلب می‌کند. تأثیر گناه بر قلب، از کارد بُرنده سریع تر است».[۵]
بنابراین کاهش حالات معنوی فقط معلول خوردن مال حرام نیست، اگر چه تأثیر
منفی آن زیاد تر می‌باشد. اموال و ثروت هایی که در دست انسان قرار می‌گیرد، از سه حالت خارج نیست: امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «حلالٌ بیّن و حرامٌ بیّن و شبهاتٌ بین ذلک؛ مالی که در دست شما قرار می گیرد یا حلال آشکار است یا معلوم است که از حرام می‌باشد و یا مال شبهه ناکی است بین حلال و حرام. هر کس از موارد شبهه ناک پرهیز کند، مسلّماً نسبت به موارد قطعی پرهیزکارتر است، چون گناهان قُرُق گاه خداوند است (همانند چراگاه هایی که منطقة ممنوعه اعلام شده است) و هر کس گلّة خود را در اطراف قرق گاه بچراند، ممکن است (شیطان کم کم او را وسوسه کند تا ) وارد آن شود».[۶]
[۱]عبس(80) آیة 24.
[۲]اصول کافی، ج 2، ص 79، حدیث 1 و2.
[۳]روم(30) آیة 10.
[۴]محمد رضا مهدوی کنی، اخلاق عملی، ص115.
[۵]همان، ص 116.
[۶]همان، ص113.
